Σε μια τυπική δίωρη προπόνηση κολύμβησης ο αθλητής της αγωνιστικής ομάδας μπορεί να κολυμπάει περίπου 5.5-6.5 χμ. Αυτό αναλογεί κατά μέσο όρο σε 32-64 χμ. την εβδομάδα το οποίο είναι το αερόβιο ισοδύναμο με το τρέξιμο των 128-257 χμ. Αυτή η μεγάλη απόσταση, αντιστοιχεί σε περίπου 1500-4000 κύκλους χεριών ανά μέρα ή περίπου 1.000.000 κύκλους χεριών το χρόνο. Οι γυναίκες, μάλιστα, λόγω του μικρότερου μήκους των χεριών, μπορεί να εκτελούν επιπλέον 660.000 κύκλους το χρόνο. Γι’ αυτό το λόγο δε θα πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι ο πόνος στον ώμο είναι μία από τις κυρίαρχες αδιαθεσίες των κολυμβητών υψηλού επιπέδου.
Ο ώμος του κολυμβητή είναι μία μυοσκελετική κατάσταση που έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων στην πρόσθια/πλάγια πλευρά του ώμου, η οποία εντοπίζεται μερικές φορές στην υπακρωμιακή περιοχή. Το ξεκίνημα των συμπτωμάτων μπορεί να σχετίζεται με λανθασμένη στάση σώματος, υπερκινητικότητα ή αστάθεια της γληνοβραχιόνιας άρθρωσης, αλλαγμένο ωμοβραχιόνιο ρυθμό ή φτωχό νευρομυικό έλεγχο, ή βραχυμένο οπίσθιο θύλακα. Σε ακραίες καταστάσεις, οι αθλητές με ώμο του κολυμβητή μπορεί να έχουν παθολογικό το πέταλο των στροφέων, τη μακρά κεφαλή του δικεφάλου, ή την ωμογλήνη.
Μία συνηθισμένη απόκλιση της σωστής στάσης σώματος που παρατηρείται στους κολυμβητές, και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ωμική ζώνη για τραυματισμό, είναι αυτή των στρογγυλεμένων ώμων με προβολή της κεφαλής. Αυτή η στάση είναι ένας συνδυασμός λανθασμένων θέσεων του άνω τεταρτημορίου του σώματος που περιλαμβάνει αυξημένη θωρακική κύφωση, μειωμένη αυχενική λόρδωση, κλίση προς τα μπρος της ωμοπλάτης και έσω στροφή της κεφαλής του βραχιονίου (εικ.1)
Επιπλέον, προπονητικά λάθη που σχετίζονται με λάθος τεχνική, υπερβολικό όγκο προπόνησης, ή υπερβολική εξάσκηση με χεράκια ή σανίδα μπορούν επίσης να συμβάλλουν σε αυτή την κατάσταση. Παραδείγματα τεχνικών «κινδύνου» είναι όταν το χέρι ξεπερνά τη μέση γραμμή στο τράβηγμα στο ελεύθερο, ή το ρολάρισμα του κορμού είναι υπερβολικό ή ανεπαρκές (εικ.2). Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί και ο ρόλος των διατάσεων και των ασκήσεων ενδυνάμωσης εκτός νερού στην εμφάνιση συμπτωμάτων στον ώμο.
Όσον αφορά τις διατάσεις, μερικές φορές μπορεί να είναι επιζήμιες για τον αθλητή. Ένα παράδειγμα είναι οι διατάσεις που επικεντρώνονται στο πρόσθιο τμήμα του θύλακα. Εάν το πρόσθιο τμήμα του θύλακα υπερδιαταθεί ο κίνδυνος για αστάθεια της γληνοβραχιόνιας άρθρωσης και ο ακόλουθος τραυματισμός αυξάνεται μόνιμα (εικ.3). Γι’ αυτό το λόγο, οποιοδήποτε διατατικό πρόγραμμα θα πρέπει να είναι εξατομικευμένο για τον αθλητή και να στοχεύει στη διόρθωση συγκεκριμένων μυϊκών ή θυλακικών βραχύνσεων.
Όσον αφορά το πρόγραμμα ενδυνάμωσης, θα πρέπει να επικεντρώνεται στην ενδυνάμωση των προσαγωγών της ωμοπλάτης, της κάτω μοίρας του τραπεζοειδή, των έξω στροφέων του ώμου, και σε μύες του κορμού, όπως κοιλιακούς και ραχιαίους έτσι ώστε να μειωθούν οι μυϊκές ανισορροπίες μεταξύ των έσω και των έξω στροφέων του ώμου. Επιπλέον, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται διαφορετικοί τύποι ασκήσεων. Ένας συνδυασμός σύγκεντρων, έκκεντρων, πλειομετρικών ασκήσεων καθώς και ασκήσεων αντοχής και ταχύτητας εστιάζει καλύτερα στις τυπικές κινήσεις των προπονήσεων κολύμβησης. Ένα κυκλικό πρόγραμμα ενδυνάμωσης τρεις φορές την εβδομάδα μπορεί να έχει πολύ καλά οφέλη στους αθλητές με ή χωρίς ιστορικό τραυματισμού.
Αντιμετώπιση
Εκτιμάται ότι η πλειοψηφία των περιπτώσεων (περίπου 95%) ανταποκρίνεται πολύ καλά στη συντηρητική αντιμετώπιση και ο αθλητής μπορεί να επανέλθει και πάλι στην αγωνιστική δραστηριότητα.
Σε ένα διεξοδικό πρόγραμμα αποκατάστασης αρχικά ο στόχος είναι η ανακούφιση των συμπτωμάτων. Αυτό επιτυγχάνεται με την ανάπαυση της περιοχής και την εφαρμογή φυσικών μέσων όπως ο πάγος σε συνδυασμό με ασκήσεις κινητικού ελέγχου της ωμοπλάτης έτσι ώστε να αποσυμπιεστεί η περιοχή του ώμου. Παράλληλα μπορεί να γίνει τροποποίηση των δραστηριοτήτων έτσι ώστε ο αθλητής να μπορεί ακόμα να συμμετέχει στο άθλημά του. Για παράδειγμα, μπορεί να μπαίνει στο νερό και να κάνει πόδια όλων των στυλ με τα χέρια να ακουμπούν στους μηρούς. Ακολούθως, καθώς υποχωρούν τα συμπτώματα χρειάζεται να δοθεί έμφαση στην ενδυνάμωση όλων των μυών που περιβάλλουν τον ώμο και την ωμοπλάτη με στόχο την ομαλή λειτουργία της ωμικής ζώνης καθώς επίσης και στη βελτίωση της στάσης σώματος του αθλητή. Η επιστροφή στις προπονήσεις θα πρέπει να γίνει σταδιακά και με την προϋπόθεση ότι υπάρχει πλήρης έλεγχος των κινήσεων του ώμου σε όλο το εύρος και χωρίς πόνο.
Το χειρουργείο, όπως και για τους περισσότερους αθλητικούς τραυματισμούς, αποτελεί τελευταία λύση και δεν αποτελεί ένδειξη μόνο ο πόνος. Κάποιες πιθανές ενδείξεις για χειρουργείο μπορεί να είναι οι παραισθησίες στο χέρι, η επαναλαμβανόμενη αστάθεια και η δυσκολία στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής. Επιπλέον, η παραπομπή για χειρουργείο θα πρέπει να γίνει εάν μετά από 3 ή 6 μήνες η συντηρητική αντιμετώπιση έχει αποτύχει. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό από τους αθλητές ότι το χειρουργείο μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένο εύρος κίνησης του ώμου και χαμηλή απόδοση. Η μακρόχρονη περίοδος αποκατάστασης μετά το χειρουργείο και η σύμφυτη μεταβλητότητα στα επιτυχή αποτελέσματα μπορεί να οδηγήσει στη λήξη της κολυμβητικής καριέρας.
Συμπερασματικά
Παρ’ όλες τις εξελίξεις στην αποκατάσταση και στις χειρουργικές τεχνικές η καλύτερη «θεραπεία» παραμένει να είναι η πρόληψη. Επομένως, για να διασφαλιστεί ότι οι αθλητές αποδίδουν τα μέγιστα και με ασφάλεια, κρίνεται αναγκαία η αφοσιωμένη προσπάθεια για την εκπαίδευση των προπονητών στην πρόληψη και στην αναγνώριση προβλημάτων και η συνεργασία του προπονητή, του αθλητή, του φυσίατρου και του φυσικοθεραπευτή. Μία μικρή αλλαγή στις προπονητικές συνήθειες τώρα, μπορεί να ανταποδώσει με μεγάλες και χωρίς τραυματισμούς επιτυχίες στο μέλλον.
Τσαρμπού Χάρις & Λιβέρης Νικόλαος
Φυσικοθεραπευτές
Βιβλιογραφία:
O'Donnell CJ, Bowen J, Fossati J. Identifying and managing shoulder pain in competitive swimmers: how to minimize training flaws and other risks. Phys Sportsmed. 2005 Sep;33(9):27-35. doi: 10.3810/psm.2005.09.195.
Worsley P, Warner M, Mottram S, Gadola S, Veeger HE, Hermens H, Morrissey D, Little P, Cooper C, Carr A, Stokes M J Motor control retraining exercises for shoulder impingement: effects on function, muscle activation, and biomechanics in young adults. Shoulder Elbow Surg. 2013 Apr;22(4):e11-9. doi: 10.1016/j.jse.2012.06.010. Epub 2012 Sep 1.
Heinlein SA, Cosgarea AJ. Biomechanical Considerations in the Competitive Swimmer's Shoulder. Sports Health. 2010 Nov;2(6):519-25.
Tovin BJ. Prevention and Treatment of Swimmer's Shoulder. N Am J Sports Phys Ther. 2006 Nov; 1(4): 166–175.
Ο ώμος του κολυμβητή είναι μία μυοσκελετική κατάσταση που έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων στην πρόσθια/πλάγια πλευρά του ώμου, η οποία εντοπίζεται μερικές φορές στην υπακρωμιακή περιοχή. Το ξεκίνημα των συμπτωμάτων μπορεί να σχετίζεται με λανθασμένη στάση σώματος, υπερκινητικότητα ή αστάθεια της γληνοβραχιόνιας άρθρωσης, αλλαγμένο ωμοβραχιόνιο ρυθμό ή φτωχό νευρομυικό έλεγχο, ή βραχυμένο οπίσθιο θύλακα. Σε ακραίες καταστάσεις, οι αθλητές με ώμο του κολυμβητή μπορεί να έχουν παθολογικό το πέταλο των στροφέων, τη μακρά κεφαλή του δικεφάλου, ή την ωμογλήνη.
Μία συνηθισμένη απόκλιση της σωστής στάσης σώματος που παρατηρείται στους κολυμβητές, και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ωμική ζώνη για τραυματισμό, είναι αυτή των στρογγυλεμένων ώμων με προβολή της κεφαλής. Αυτή η στάση είναι ένας συνδυασμός λανθασμένων θέσεων του άνω τεταρτημορίου του σώματος που περιλαμβάνει αυξημένη θωρακική κύφωση, μειωμένη αυχενική λόρδωση, κλίση προς τα μπρος της ωμοπλάτης και έσω στροφή της κεφαλής του βραχιονίου (εικ.1)
 |
|
Εικόνα 1 (Tροποποιημένη
από: www.erikdalton.com)
|
 |
|
Εικόνα 2 (Α) Ακατάλληλη τεχνική ελευθέρου. Το κεφάλι
είναι πολύ ψηλά, με τα φρύδια στην επιφάνεια του νερού και το χέρι διασχίζει τη
μέση γραμμή του σώματος (Β) Όψη από πάνω. Απεικονίζει κακή ευθυγράμμιση του
ώμου και έλλειψη ρολαρίσματος κορμού
(Τροποποιημένη από: www.activetrainingworld.co.uk)
|
Όσον αφορά τις διατάσεις, μερικές φορές μπορεί να είναι επιζήμιες για τον αθλητή. Ένα παράδειγμα είναι οι διατάσεις που επικεντρώνονται στο πρόσθιο τμήμα του θύλακα. Εάν το πρόσθιο τμήμα του θύλακα υπερδιαταθεί ο κίνδυνος για αστάθεια της γληνοβραχιόνιας άρθρωσης και ο ακόλουθος τραυματισμός αυξάνεται μόνιμα (εικ.3). Γι’ αυτό το λόγο, οποιοδήποτε διατατικό πρόγραμμα θα πρέπει να είναι εξατομικευμένο για τον αθλητή και να στοχεύει στη διόρθωση συγκεκριμένων μυϊκών ή θυλακικών βραχύνσεων.
 |
| Εικόνα 3. Παράδειγμα διατάσης του πρόσθιου τμήματος του θύλακα. Τροποποιημένη από: www.esopt.com |
Όσον αφορά το πρόγραμμα ενδυνάμωσης, θα πρέπει να επικεντρώνεται στην ενδυνάμωση των προσαγωγών της ωμοπλάτης, της κάτω μοίρας του τραπεζοειδή, των έξω στροφέων του ώμου, και σε μύες του κορμού, όπως κοιλιακούς και ραχιαίους έτσι ώστε να μειωθούν οι μυϊκές ανισορροπίες μεταξύ των έσω και των έξω στροφέων του ώμου. Επιπλέον, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται διαφορετικοί τύποι ασκήσεων. Ένας συνδυασμός σύγκεντρων, έκκεντρων, πλειομετρικών ασκήσεων καθώς και ασκήσεων αντοχής και ταχύτητας εστιάζει καλύτερα στις τυπικές κινήσεις των προπονήσεων κολύμβησης. Ένα κυκλικό πρόγραμμα ενδυνάμωσης τρεις φορές την εβδομάδα μπορεί να έχει πολύ καλά οφέλη στους αθλητές με ή χωρίς ιστορικό τραυματισμού.
Αντιμετώπιση
Εκτιμάται ότι η πλειοψηφία των περιπτώσεων (περίπου 95%) ανταποκρίνεται πολύ καλά στη συντηρητική αντιμετώπιση και ο αθλητής μπορεί να επανέλθει και πάλι στην αγωνιστική δραστηριότητα.
Σε ένα διεξοδικό πρόγραμμα αποκατάστασης αρχικά ο στόχος είναι η ανακούφιση των συμπτωμάτων. Αυτό επιτυγχάνεται με την ανάπαυση της περιοχής και την εφαρμογή φυσικών μέσων όπως ο πάγος σε συνδυασμό με ασκήσεις κινητικού ελέγχου της ωμοπλάτης έτσι ώστε να αποσυμπιεστεί η περιοχή του ώμου. Παράλληλα μπορεί να γίνει τροποποίηση των δραστηριοτήτων έτσι ώστε ο αθλητής να μπορεί ακόμα να συμμετέχει στο άθλημά του. Για παράδειγμα, μπορεί να μπαίνει στο νερό και να κάνει πόδια όλων των στυλ με τα χέρια να ακουμπούν στους μηρούς. Ακολούθως, καθώς υποχωρούν τα συμπτώματα χρειάζεται να δοθεί έμφαση στην ενδυνάμωση όλων των μυών που περιβάλλουν τον ώμο και την ωμοπλάτη με στόχο την ομαλή λειτουργία της ωμικής ζώνης καθώς επίσης και στη βελτίωση της στάσης σώματος του αθλητή. Η επιστροφή στις προπονήσεις θα πρέπει να γίνει σταδιακά και με την προϋπόθεση ότι υπάρχει πλήρης έλεγχος των κινήσεων του ώμου σε όλο το εύρος και χωρίς πόνο.
Το χειρουργείο, όπως και για τους περισσότερους αθλητικούς τραυματισμούς, αποτελεί τελευταία λύση και δεν αποτελεί ένδειξη μόνο ο πόνος. Κάποιες πιθανές ενδείξεις για χειρουργείο μπορεί να είναι οι παραισθησίες στο χέρι, η επαναλαμβανόμενη αστάθεια και η δυσκολία στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής. Επιπλέον, η παραπομπή για χειρουργείο θα πρέπει να γίνει εάν μετά από 3 ή 6 μήνες η συντηρητική αντιμετώπιση έχει αποτύχει. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό από τους αθλητές ότι το χειρουργείο μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένο εύρος κίνησης του ώμου και χαμηλή απόδοση. Η μακρόχρονη περίοδος αποκατάστασης μετά το χειρουργείο και η σύμφυτη μεταβλητότητα στα επιτυχή αποτελέσματα μπορεί να οδηγήσει στη λήξη της κολυμβητικής καριέρας.
Συμπερασματικά
Παρ’ όλες τις εξελίξεις στην αποκατάσταση και στις χειρουργικές τεχνικές η καλύτερη «θεραπεία» παραμένει να είναι η πρόληψη. Επομένως, για να διασφαλιστεί ότι οι αθλητές αποδίδουν τα μέγιστα και με ασφάλεια, κρίνεται αναγκαία η αφοσιωμένη προσπάθεια για την εκπαίδευση των προπονητών στην πρόληψη και στην αναγνώριση προβλημάτων και η συνεργασία του προπονητή, του αθλητή, του φυσίατρου και του φυσικοθεραπευτή. Μία μικρή αλλαγή στις προπονητικές συνήθειες τώρα, μπορεί να ανταποδώσει με μεγάλες και χωρίς τραυματισμούς επιτυχίες στο μέλλον.
Τσαρμπού Χάρις & Λιβέρης Νικόλαος
Φυσικοθεραπευτές
Βιβλιογραφία:
O'Donnell CJ, Bowen J, Fossati J. Identifying and managing shoulder pain in competitive swimmers: how to minimize training flaws and other risks. Phys Sportsmed. 2005 Sep;33(9):27-35. doi: 10.3810/psm.2005.09.195.
Worsley P, Warner M, Mottram S, Gadola S, Veeger HE, Hermens H, Morrissey D, Little P, Cooper C, Carr A, Stokes M J Motor control retraining exercises for shoulder impingement: effects on function, muscle activation, and biomechanics in young adults. Shoulder Elbow Surg. 2013 Apr;22(4):e11-9. doi: 10.1016/j.jse.2012.06.010. Epub 2012 Sep 1.
Heinlein SA, Cosgarea AJ. Biomechanical Considerations in the Competitive Swimmer's Shoulder. Sports Health. 2010 Nov;2(6):519-25.
Tovin BJ. Prevention and Treatment of Swimmer's Shoulder. N Am J Sports Phys Ther. 2006 Nov; 1(4): 166–175.
Σχετικά άρθρα:
Σωστή στάση σώματος σε 4 βήματα
Ασκήσεις για τη βελτίωση της λειτουργικότητας της ωμικής ζώνης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου